‘Gezochte Talibanleider verborg zich jarenlang vlak bij Amerikanen’

21 februari 2019 Uit Door admin

Na de aanslagen van 9/11 zochten de Amerikanen twaalf jaar lang naar hem: Taliban-leider Mullah Omar. Hij werd samen met Osama bin Laden gezien als het brein achter de aanvallen op de VS. Maar Mullah Omar was niet gevlucht. Hij zat al die tijd in door de Amerikanen en de NAVO gecontroleerd gebied, verstopt in zijn thuisbasis: de provincie Zabul in Afghanistan. Dat ontdekte de Nederlandse journalist Bette Dam. Lange tijd verbleef hij zelfs niet ver van een Amerikaanse basis.

Dam beschrijft haar bevindingen over Mullah Omar, gebaseerd op gesprekken met bijna honderd mensen, in haar boek Op zoek naar de vijand, dat vandaag wordt gepresenteerd. Ze deed vijf jaar lang onderzoek naar de Talibanleider, die in 2013 overleed.

Toenmalig president Bush beloofde in 2001 de leiders van al-Qaida en de Taliban, die de terroristen onderdak hadden geboden, “uit te roken in hun schuilplaats”. Er was 10 miljoen dollar uitgeloofd voor de tip die zou leiden tot de aanhouding van Omar.

Desondanks wisten de veiligheidsdiensten zijn schuilplaats niet te achterhalen. Uit documenten die door oud-NSA-medewerker Edward Snowden werden gelekt, bleek dat de dienst nauwelijks iets over Omar wist. Zijn codenaam was ‘Blanco’.

Lang werd gedacht dat Omar zich had verborgen in Pakistan. “Dat was ook een beetje zo geframed door de Amerikanen die dachten dat Pakistan Omar als een soort marionet gebruikte”, zegt Dam. Maar in tegenstelling tot Bin Laden is Omar nooit naar het buurland gevlucht. De onderzoeksjournalist sprak met een bodyguard die Mullah Omar de laatste twaalf jaar van zijn leven heeft bijgestaan.

Die man, Omari, verblijft onder huisarrest van de geheime dienst in een safe house in Kabul. Dam kreeg toestemming om zes uur met hem te praten. In het gesprek vertelde Omari dat hij en Mullah Omar tussen 2001 en 2013 op twee verschillende plekken ondergedoken hebben gezeten, allebei in de provincie Zabul. Eerst in een kleine kamer in de provinciehoofdstad Qalat, later in een klein schuurtje in een dorp.

En dat allemaal in een gebied waar heel veel troepen waren, vertelt Dam. “Hij zocht zijn heil in een gebied waar heel veel van zijn stamgenoten wonen. Zo heeft hij kunnen overleven.”

Hoe kon Mullah Omar zich zo lang verborgen houden? Een reden was dat hij vrijwel niet buiten kwam, vertelde de bodyguard. Een tweede was dat hij maar contact had met drie mensen. Er waren wel huiszoekingen, maar hij werd niet ontdekt. Een keer verborg hij zich onder een bos takken, een tweede keer werd de deur van de kamer niet gevonden en in de laatste schuilplaats kon hij zich verbergen in buizen onder de grond.

Die laatste locatie was op maar een uur lopen van een Amerikaanse basis. “Als je praat met de Amerikanen op die basis, dan zeggen ze: we hebben ook niet gezocht, we dachten gewoon dat hij in Pakistan zat. We hebben ons vooral beziggehouden met het openhouden van de grote weg. Dat was al moeilijk genoeg.”

De huiszoekingen waarbij hij toch bijna was ontdekt, waren toevalstreffers. “Er werd niet specifiek naar hem gezocht. Er waren allerlei zoekacties naar de Taliban. In bijna elk huis is weleens een nachtelijke inval geweest.”

Toen Omar in 2013 aan de gevolgen van tbc overleed, werd hij in het dorp waar hij zat ondergedoken begraven. Omari wilde niet precies zeggen waar, omdat hij wil voorkomen dat het graf wordt geopend.

Het onderduikverhaal is gebaseerd op één bron, maar Dam gaat ervan uit dat Omari’s lezing klopt. “Ik heb met meerdere mensen gesproken die hem kennen, en zij denken ook dat hij de waarheid vertelt.”

Pro-westers

In haar boek ontzenuwt Dam meer mythes over Omar. Zo waren Osama bin Laden en Omar volgens haar helemaal geen vrienden die samen streden tegen de Amerikanen. “Ik kwam erachter dat we de Taliban helemaal niet kennen. Toen Omar in 1996 aan de macht kwam was hij juist heel erg pro-westers. Hij wilde heel graag een Amerikaanse ambassade in Kabul.”

Omar en Bin Laden hadden nauwelijks contact met elkaar en Omar heeft waarschijnlijk ook niets geweten van de plannen voor 9/11, zegt Dam. “Ik veronderstelde ook dat hij er wel iets van wist, maar ik kwam erachter dat dat helemaal niet zo is. Ze hadden een heel andere agenda. Bin Laden was bang dat het plan zou uitlekken via Omar.”